Temat: Gramatyka.

brain-coral-200792_640„Gramatyka jest dla mnie jak konstrukcja, której nie widać” – stwierdziła Barbie, która jako pierwsza dotarła na ostatnie spotkanie Wirtualnej Kawiarni Literackiej. Na szczęście temat, choć trudny, Barbie nie odstraszył (i nie tylko jej). Lubiła lekcje gramatyki w szkole. Podobnie jak King, który w swoim poradniku wymienia gramatykę (tuż za słownictwem) jako podstawowe narzędzie pisarza.

Lubił, to wymienia i swobodnie o niej pisze. A co z tymi, którzy na termin gramatyka dostają gęsiej skórki? Mogą odetchnąć swobodnie. Nikt ich nie zmusza do umiejętności odróżniania przydawki od okolicznika. Ważniejsze, że potrafią zbudować poprawne zdanie. Chociaż…

„…czy za każdym razem musicie pisać wyłącznie pełnymi zdaniami? – pyta King. – A w życiu. Jeśli nawet w Waszym dziele znajdą się fragmenty i oderwane frazy, nie zaaresztuje Was policja gramatyczna”*.

Oczywiście, że żadna policja gramatyczna się nie pojawi! Wręcz przeciwnie. Świadome naruszenie reguł gramatycznych może pozytywnie wpłynąć na jakość tekstu. Jednak Stephen King w książce Pamiętnik rzemieślnika uczula początkujących pisarzy na pewne kwestie. Jakie?

Strona bierna 

Porównaj zdania z tabeli. Wolisz wersję A czy B?

A B
„Narada zostanie zorganizowana o godzinie siódmej”.„Ciało zostało przeniesione z kuchni
i ułożone na kanapie w salonie”.„Nasz pierwszy pocałunek na zawsze pozostanie zapamiętany, tak bowiem rozpoczęty został mój romans z Shayną”.
„Narada jest o siódmej”.„Freddie i Myra wynieśli ciało z kuchni
i ułożyli na kanapie w salonie”.„Nasz romans z Shayną zaczął się od pierwszego pocałunku. Nigdy go nie zapomnę”.

 

„Chyba wszyscy uczestnicy spotkania Kawiarni LiterackiejWirtualnej Kawiarni Literackiej wybrali zdania z kolumny A. Tryb bierny był dla nich jak…

… owijanie w bawełnę i nie spoglądanie w oczy. (Barbie)

… niedopasowane spodnie i buty. Wszystko schludne i eleganckie, ale strasznie niewygodne. (AliSS)

…poetyka urzędowych tekstów. Oschle wyniosła. (Emanuela)

Natomiast King pisze wprost:

grammar-390029_640„Powinniście unikać trybu biernego. (…) Uważam, że nieśmiali autorzy lubią go z tego same-go powodu, z jakiego nieśmiali kochankowie wolą biernych partnerów. Tryb bierny jest bezpieczny. Nie ma w nim miejsca na kłopotliwe działanie. Podmiot musi tylko zamknąć oczy i myśleć o Anglii, by zacytować królową Wiktorię. Sądzę też, iż niepewni siebie pisarze uważają, że tryb bierny nadaje ich dziełom pewnego ciężaru, może nawet majestatu. Możliwe, jeśli ktoś uważa, że podręczniki obsługi i dokumenty prawnicze brzmią majestatycznie”.

Przysłówki

Porównaj obie wersje dialogu? Która Ci się bardziej podoba?

A B
– Odłóż to! – krzyknęła.- Oddaj to – błagał. – Jest moje.- Nie bądź głupcem, Jekyll – rzekł Utterson. – Odłóż to – krzyknęła groźnie.- Oddaj mi to – błagał żałośnie. – To moje.- Nie bądź głupcem, Jekyll – rzekł z pogardą Utterson.

 

Tu nie byłyśmy zgodne. Chociaż większość z nas wybrała jednak wersję A, tę bez przysłówków. Zdania z wersji B wydawały się nam przegadane, czasami śmieszne, nie dające szansy czytelnikowi na jego własne odczytanie. Co na temat przysłówków ma do powiedzenia King? Pisarz wyjątkowo ich nie lubi:

„Druga rada, którą chcę Wam przekazać, nim przejdziemy do następnego poziomu skrzynki z narzędziami, brzmi: przysłówek nie jest Waszym przyjacielem. (…) Ujmijmy to inaczej: przysłówki są jak mlecze. Jeśli na Waszym trawniku wyrośnie jeden żółty kwiatek, wygląda to całkiem ładnie. Jeżeli jednak go nie wyrwiecie, nazajutrz ujrzycie ich pięć… kolejnego dnia pięćdziesiąt… a potem, bracia i siostry, Wasz trawnik będzie całkowicie, totalnie, bezgranicznie zarośnięty przez mlecze. Wówczas zrozumiecie, że w istocie to uciążliwe chwasty, ale wtedy będzie już – o zgrozo – za późno”.

A co Ty myślisz o stronie biernej i przysłówku? Czy zgadzasz się z sugestiami autora Bezsenności? A może chciałbyś ostrzec początkujących pisarzy przed innymi pułapkami gramatycznymi? Proszę, wypowiedz się w komentarzach pod tekstem.

Propozycja ćwiczenia pisarskiego:

Napisz tekst o pisarzu (poecie), który postanowił zerwać z zasadami gramatycznymi. Możesz też zapisać fragment jego dzieła.

Przykład:

read-369040_640Pisarz, który zerwał z regułami gramatycznymi

Wszyscy jej hołdowali. Bezkrytycznie oddawali jej cześć i chwałę. Miała wielu wyznawców, nawet takich którzy zajmowali się tylko przestrzeganiem jej reguł i nauczaniem o nich.

On się tego wyrzeka. Jest taki niezależny i twórczy. Nie potrzebuje sztucznych gorsetów i konstrukcji wokół swoich pomysłów. Jego twórczość jest niezależna od niczego.

Od bogini gramatyki również.

Zaczął pisać.

„Pewnego razu nad brzegiem oceanu siedział chłopak. ”

ŹLE. Tak niedobrze.

Jeszcze raz.

Pewny raz, brzeg oceanu, siedzieć, chłopak

ŹLE. Jeszcze raz.

raz brzeg ocean siedzieć chłopak

Początkowo zadowolony z efektów brnął dalej w swoją opowieść. Kryła się tam piękna historia o podróży i tęsknocie. Jednak, gdy patrzył na swoje dzieło, widział tylko rozsypane słowa. Widział mąkę, widział cukier, ale to nadal nie było ciasto.

Nie było sieci, do której mogły wpaść jego słowa i je ukształtować.

Co gorsza zapomniał. Zapomniał, czy jego bohater siedział nad oceanem wcześniej czy później, czy najpierw ją zobaczył a potem się zakochał, czy najpierw się zakochał, a potem pomyślał. Nie było skutków i przyczyn. Były tylko rzędy słów, które nie wykazywały zainteresowania sobą.

Piszę, bo chcę. Poradnik kreatywnego pisaniaMściwa bogini Gramatyka w akcie zemsty odebrała mu wszystko.

Nawet pomysł na powieść.

Barbi (lalkabarbi.com)

Tekst umieściłam w książce: „Piszę, bo chcę. Poradnik kreatywnego pisania”.

Ciekawy artykuł? Podziel się.Facebooktwitterlinkedinby feather

Jedna odpowiedź do “Temat: Gramatyka.”

  1. Ja myślę, że jak ze wszystkim – stosować można, byle po pierwsze świadomie i po drugie z umiarem. Nie zgodzę się, że jeden mlecz trzeba wyrwać, bo potem caly trawnik zarosną. Wystarczy nie dopuścić do rozsiana.
    Tutaj poza tym trzeba też wziąć pod uwagę, że King jednak pisze o języku angielskim, który jest mocno różny od polskiego, więc nie wszystkie zasady powinno się stosować w taki sam sposób do jednego i drugiego.
    Zwróciłabym też uwagę na imiesłowy – szczególnie przysłówkowe wspólczesne, raz, że łatwo wpaść w nadmierne użycie, a dwa czasami używa się ich w nieprawidłowy sposób, choć pozornie wygląda, że wszystko jest dobrze.
    Pułapek językowych jest oczywiście więcej, ale tak tylko gwoli zasygnalizowania tematu.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *